Internationale talen
VN heeft grote taalproblemen
”Alle waarheden maken drie stadia mee. Eerst worden ze belachelijk gemaakt. Daarna worden ze vurig tegengewerkt. Uiteindelijk worden ze geaccepteerd alsof ze volledig vanzelfsprekend zijn.” – Arthur Schopenhauer, filosoof.
Als Esperanto een van de officiële talen wordt van de EU, niet in het minst omdat het zo makkelijk te leren is, zal het binnen een decennium het Engels en de andere EU-talen weggeconcurreerd hebben.
Want, zeg nu zelf, in welke taal moeten een Duitser, een Engelsman en een Fransman debatteren?
Ze zullen er op den duur genoeg van krijgen om voortdurend een tolk te gebruiken. Ze zullen Esperanto leren – als dit binnen de EU al gesproken wordt of als ze dit op school geleerd hebben. De EU zou één werktaal moeten hebben, niet meerdere. De meesten die nu binnen de EU werken zijn het gewend om talen te studeren en zouden zich Esperanto vlug eigen kunnen maken.
De EU heeft nu elf officiële werktalen en in 2004 worden dat er 20. Ik stel voor dat de EU vanaf 2007 er een laatste officiële taal bij krijgt, Esperanto, en daarna moet het afgelopen zijn met nieuwe werktalen. De landen die er daarna nog bijkomen mogen Esperanto of één van de andere werktalen gebruiken. Als ze een document willen vertalen naar hun eigen taal mogen ze daar zelf voor zorgen.
De winst zou enorm zijn. Als Esperanto op die manier een officiële status gekregen heeft als internationale werktaal, zou de interesse voor Esperanto dramatisch stijgen in Europa en de rest van de wereld. En omdat het zo makkelijk te leren is en bovendien nog een reeks andere voordelen heeft, zou Esperanto vlug de andere werktalen wegconcurreren.
Als er geen beslissing genomen wordt, zullen de kosten voor die beslissing elk jaar alleen maar stijgen.
Daarna zou beslist moeten worden dat de Europese vergadersessies vanaf 2040 niet meer getolkt zullen worden. De afgevaardigden die geen Esperanto kunnen, mogen hun eigen tolken en vertalers meenemen. Bovendien zouden vanaf 2040 alle wetten en andere documenten alleen nog maar in Esperanto geschreven moeten worden. Als een land iets vertaald wil hebben, mogen ze dat zelf regelen. Tolken voor contacten met landen buiten de EU zijn dan niet meer nodig, want als de EU Esperanto al meer dan 33 jaar als werktaal heeft gehad, zullen veel mensen in de hele wereld zich de taal geleerd hebben, vanwege de grootte van de EU en de betekenis voor de wereldeconomie.
Als Esperanto vanaf 2007 de relaistaal wordt bij het tolken en vertalen zal het werk binnen de EU beduidend vereenvoudigd worden en zal er veel geld bespaard worden. Dan zouden er niet langer tolken nodig zijn voor elke taalcombinatie, maar zou het voldoende zijn om tolken te hebben die vertalen tussen Esperanto en hun moedertaal. Het is gebleken dan tolken en vertalers zich snel Esperanto eigen maken, omdat de woorden bestaan uit internationale woordstammen vooral afkomstig uit Latijn en de Romaanse talen.
Esperanto leent zich uitstekend om als tussentaal gebruikt te worden voor vertalingen via de computer, omdat Esperanto een zeer exacte en logische taal is met weinig synoniemen.
Ook al vinden alle onderhandelingen binnen de EU in Esperanto plaats en worden alle vergaderprotocollen etc. in Esperanto geschreven, het is natuurlijk noodzakelijk om gedurende een aantal jaren een groot aantal vertalingen te maken. Want documenten die belangrijk zijn voor de volkeren in de verschillende lidstaten moeten vertaald worden. Maar aangezien steeds meer politici en gewone mensen Esperanto leren, zal de behoefte aan simultaantolken en vertalingen verminderen en langzamerhand verdwijnen. Als Esperanto een werktaal van de EU is, zullen velen snel deze taal leren terwijl de nieuwe generaties de taal op school zullen leren.
Als de EU overgaat op Esperanto moet men in samenwerking met Universala Esperanto-Asocio een kantoor inrichten voor een terminologische talendienst. Ook al bestaat Esperanto al 115 jaar, er zijn nog gebreken binnen bepaalde gebieden en er ontbreekt bijv. een aantal woorden en uitdrukkingen voor medische en sociaalpolitieke begrippen, voor verschillende technische processen, voor machinecomponenten etc.
Dit soort problemen zal ook ontstaan bij de komende uitbreiding van de EU. Er kunnen parallellen getrokken worden met de grote vertaalproblemen die binnen de VN ontstonden toen Chinees en Arabisch officiële talen werden. De vertalers moesten grote hoeveelheden nieuwe woorden en uitdrukkingen vormen.
Er bestaat een meer dan honderdjarige traditie om nieuwe woorden en uitdrukkingen te scheppen in het Esperanto, wat door de opbouw van de taal meestal veel makkelijker gaat dan het geval is voor andere talen.
Als Esperanto de gemeenschappelijke werktaal wordt van de EU zullen veel EU-afgevaardigden en politici tijdens hun carrière snel Esperanto leren. Degenen die Esperanto leren zullen belangrijke contacten kunnen hebben ook buiten de vergaderzalen. De belangrijke en vaak beslissende contacten worden in het kantoor gemaakt, per telefoon, tijdens reizen, tijdens lunch en bij verschillende informele ontmoetingen.
Dit is geen utopie. Een leraar en Europese tolk kon na vijf dagen intensieve studie aan de Volkshogeschool van Karlskoga in Zweden, tot zijn eigen verwondering, een gesprek volledig in het Esperanto voeren met een dokter uit de Baltische staten.
Vergelijk dit met de huidige situatie binnen de EU. Er is noch de tijd noch de middelen om alles te tolken wat er gezegd wordt naar alle EU-talen, met als gevolg dat veel afgevaardigden toch moeten proberen om zo goed en zo kwaad als dat kan bijvoorbeeld de Engelse vertaling te volgen. De kans op verkeerde vertalingen neemt ook toe met het huidige systeem waar men, door een tekort aan tolken, een tolk vaak moet laten vertalen van de vertaling van een andere tolk.
Het is niet onrealistisch om Esperanto als eerste vreemde taal in te voeren in alle Europese scholen vanaf 2008. Taalleraren zijn een taalvaardig kader dat, op basis van oude taalvaardigheden, zich snel de nieuwe taal eigen zou maken. De opleiding van deze mensen, en andere geïnteresseerden, zou voor een groot deel kunnen gebeuren via zelfstudie, lokale studiekringen en tv.
Als Esperanto de eerste vreemde taal is geworden in alle Europese scholen zullen alle schoolkinderen binnen de EU, ongeacht hun moedertaal, al na een paar jaar kunnen praten, brieven schrijven en elkaar begrijpen. Na enkele decennia zullen tolken niet langer nodig zijn binnen de EU wat ertoe zal leiden dat het werk veel vlotter zal verlopen, democratischer zal worden en niet in het minst, miljarden euro goedkoper zal worden. Meer democratisch, omdat er nu zoveel afgevaardigden zijn die niet zo goed in Engels zijn dat ze kunnen of durven debatteren met degenen die Engels als moedertaal hebben. Ze kiezen er daarom voor hun mond te houden, volgens getuigen van EU-parlementsleden. Er zijn nu eenmaal niet altijd tolken voor handen. Meer democratisch, omdat gewone mensen makkelijk zouden kunnen volgen wat er gebeurt binnen de EU-administratie en daarmee zou ook het gevoel van vervreemding dat velen nu hebben t.o.v. de EU, verminderen of verdwijnen.
Als de Europese jeugd nog een extra taal moet leren buiten Esperanto, waarom dan Engels? Er zal geen reden meer zijn om Engels verplicht te stellen. Als wij willen dat de jongeren binnen de EU twee vreemde talen leren, waarom kan taal nummer twee, voor zover de lokale middelen dat toelaten, dan geen vrije keuze zijn? Velen willen er zeker Engels leren, terwijl anderen zich willen verdiepen in Frans of Chinees terwijl weer anderen, wij hebben toch veel immigranten in de EU, de taal van hun voorvaderen willen leren. Dat alles legt de basis voor een verhoogde culturele uitwisseling en grote invloeden van en in de richting van de hele wereld.
Moeten we ons isoleren ten opzichte van de Engelstalige wereld? Absoluut niet. Ze zullen accepteren dat Engels geen internationale taal meer is (wat het eigenlijk nooit is geweest), net zoals wij moesten accepteren dat onze talen geen internationale talen waren. Ze zullen moeten accepteren dat Esperanto de internationale taal is en ze zullen Esperanto leren. Dan zullen we met elkaar omgaan als gelijken.
Als gewone toeristen dankzij Esperanto mensen uit andere landen kunnen begrijpen en met hen kunnen discussiëren, dan zal dat leiden tot een verhoogde interesse voor andere landen en hun culturen, wat tot een verhoogde interesse voor talen zal leiden. Maar nu zal men niet alleen Engels, Duits, Frans en Spaans leren, maar ook talen zoals Deens, Sloveens, Arabisch en Estisch. In mijn jeugd ontmoette ik een havenarbeider die Spaans studeerde. Waarom? Ja, hij was na het lezen van Cervantes’ Don Quijote geïnteresseerd geworden in de Spaanse taal en de Spaanse cultuur en wou bovendien Don Quijote in de oorspronkelijke taal lezen. Volgens mij zullen we meer van dit soort dingen zien na de invoering van Esperanto.
Zonder concurrentie van de internationale taal Esperanto zal de nationale taal Engels de internationale taal van de wereld, of in ieder geval van de EU, worden voor ten minste de komende vijftig jaar. Van diegenen die het Engels niet als moedertaal hebben, zal enkel de elite met een talenknobbel de taal beheersen, als we niet al het onderwijs tijdens de verplichte schoolperiode in het Engels laten gebeuren. Maar een dergelijke oplossing zal de Nederlandse taal en de ermee samenhangende cultuur verdringen. Dat maakt de wereld weer een stukje armer.
Als de EU Esperanto als werktaal kiest, wordt Esperanto zo groot dat men in de hele wereld Esperanto zal invoeren in het algemene schoolonderwijs, zelfs in de Engelstalige landen.
Een groot aantal scholen in de hele wereld heeft Esperanto al op het rooster gezet. Er zijn 110 universiteiten in 22 landen die onderwijs geven in Esperanto, o.a. in China, Zuid-Korea, Brazilië, Frankrijk en Japan.
Waarschijnlijk zal in 2008 Chinees de grootste taal zijn op internet. Misschien zal China al over 20 jaar de leidende rol die de VS spelen op wetenschappelijk gebied en als leidende natie in de internationale handel, hebben overgenomen. Dat is niet onwaarschijnlijk. Er zijn drie keer zo veel mensen die Chinees als moedertaal hebben dan Engels. Is het waarschijnlijk dat China zijn onderzoeksresultaten e.d. in het Engels zal publiceren? Nee, wij zullen Chinees moeten leren, als we niet 100% voor Esperanto kiezen. Vandaag de dag heeft de toonaangevende Chinese elite een positieve instelling t.o.v. Esperanto als internationale taal. Dat wordt o.a. geïllustreerd door de uitgave van minstens drie tijdschriften in Esperanto alsook door dagelijkse radio-uitzendingen in het Esperanto vanuit Peking.
We hebben een verantwoordelijkheid, niet alleen t.o.v. onszelf maar ook t.o.v. de toekomstige generaties. Hoe wil jij dat de wereld die je overhandigt eruitziet? Wil jij dat de meeste talen als tweederangs worden gezien in een wereld waarin de elite Engels of Chinees spreekt? Wil jij dat toekomstige generaties in de meeste landen een groot deel van hun schooltijd doorbrengen met het leren van de taal van de elite zonder er ooit volledig in te slagen? Wil jij dat de verschillende culturen ter wereld in de toekomst steeds meer onder invloed komen te staan van de Anglosaksische of Chinese culturen of de cultuur van een andere taal? Jij hebt een verantwoordelijkheid. Kies een weg. Kies welke taal je wil steunen. Kies je ervoor om een multitalige en multiculturele wereld te steunen, dan houdt dit in dat je ervoor kiest om Esperanto te steunen. Er is geen alternatief. Kies een weg. Kies een taal. Morgen is het te laat.
Ik heb absoluut niets tegen de Engelse of Chinese talen of de culturen die ze vertegenwoordigen. Maar er moet plaats zijn voor andere talen en andere culturen.
Generaties komen en gaan. Wij zouden ernaar moeten streven om een betere wereld achter te laten. Een wereld waarin alle mensen vrij met elkaar kunnen spreken, zonder taalbarrières. Een wereld met veel culturen en veel talen en veel verschillen, maar ook één met een gemeenschappelijke taal.
And here comes an English exercise: The day when we meet in a common language, that day the opportunities will increase drastically for that we one day will see each other as neighbours, that we one day will understand each other and that we one day will forgive each other.
Internationale talen |
Inhoudsopgave | VN heeft grote taalproblemen |
© Hans Malv, 2004