Vertalen is niet makkelijk

Het is zeer duur om talen te vertalen en hoe meer de talen verschillen, hoe groter de kosten worden.

Vertaalwerk is voor een groot gedeelte ook speurwerk. Een woord kan verschillende vormen van informatie bevatten in verschillende talen. De Engelse woorden his secretary bijvoorbeeld geven informatie over het geslacht van de baas, maar niet over dat van de secretary. Hoe moet dat vertaald worden naar het Frans, of vice versa, als de overeenkomstige uitdrukking in het Frans son secrétaire is, wat zijn of haar (mannelijke) secretaris betekent? Als de secretaresse een vrouw is, is het sa secrétaire. Maar geen enkele uitdrukking geeft informatie over het geslacht van de baas. Bij de vertaling van Engels naar Frans en een aantal andere talen, moet de vertaler erachter zien te komen welk geslacht de secretary heeft. Soms kan de naam een hint geven, maar niet altijd. Is Wu Wong een secretaris of een secretaresse? Bij vertalingen naar een aantal talen, bijvoorbeeld Spaans, Frans of Italiaans moet men dit weten om het juist te kunnen vertalen. In veel culturen is het erg beledigend om aan iemand het verkeerde geslacht toe te schrijven. Dat is bijvoorbeeld ook waarom computers moeilijk gebruikt kunnen worden als vertalers. De vertaler gebruikt minstens 50% van de tijd nodig voor een vertaling om problemen van deze soort of gelijkaardige soorten op te lossen. De vorm van vertaalwerk die een computer kan doen neemt misschien 10% van de werktijd van de vertaler in beslag. Een goede vertaling vereist een creativiteit en flexibiliteit die ver uitsteken boven wat de beste computers kunnen presteren. Waarom zouden de EU en de VN anders duizenden vertalers in dienst moeten hebben? Ik heb enkele vertalingen gelezen die door een computer gemaakt waren. Ze waren bedroevend.

Er kan nog lang niet voorzien worden in de behoefte van Zweden aan tolken en vertalers. In een volledige uitgebreide EU zullen er minstens 120 000 bladzijden juridische teksten per jaar worden geproduceerd. De beschikbare Zweedse vertalers zullen misschien 30% hiervan kunnen vertalen.

De struisvogel, een voorbeeld

Als de EU bij lange na niet in staat is geweest om voldoende tolken en vertalers te krijgen om aan de Zweedse behoefte te voldoen, hoe zal de EU dan aan een gelijkaardige behoefte voor Slovenië, Estland, Letland en Litouwen kunnen voldoen? Dat is niet alleen een praktische vraag. Het is ook een democratievraag. Dat weten de politici binnen de EU, maar zij steken, net als de struisvogel, hun hoofd in het zand en weigeren het probleem te zien. Daarom moeten mensen in de verschillende landen zelf reageren en een oplossing afdwingen. De bevolking van de lidstaten heeft het recht te kunnen volgen wat er binnen de EU gebeurt, zonder dat ze eerst tien jaar van hun leven moeten geven om Engels te leren. Als de meerderheid van het volk, en de journalisten, de mogelijkheid niet hebben om te begrijpen en te kunnen volgen wat er zich binnen de EU afspeelt, dan ontstaan er makkelijk negatieve gevoelens t.o.v. de EU. Zo is het gegaan in Zweden, waar de EU de schuld krijgt voor veel kwaad.


© Hans Malv, 2004