Τι είναι η εσπεράντο;

Γλώσσα και φιλοσοφία ζωής.

Η εσπεράντο είναι μία ζωντανή και όμορφη γλώσσα. Εχει χρησιμοποιηθεί περισσότερο από 115 χρόνια και έχει εξελιχθεί σε ένα πλούσιο σε αποχρώσεις και πολύπλευρο μέσο επικοινωνίας. Καμία άλλη γλώσσα δεν έχει καταφέρει να εξαπλωθεί σε τόσο μικρό διάστημα σε όλο τον κόσμο –χωρίς κατακτήσεις, πολέμους και αποικήσεις. Σήμερα υπολογίζονται σε 2.000.000 οι άνθρωποι που ξέρουν την εσπεράντο (εσπεραντιστές). Υπάρχουν καμιά εκατοστή περιοδικά στην εσπεράντο και 40.000 διαφορετικά βιβλία εκ των οποίων τα περισσότερα είναι μεταφράσεις. Υπάρχει ακόμα μία πλούσια πρόσβαση σε ραδιοφωνικά προγράμματα, μουσική και θεατρικά έργα. Εχει αποδειχτεί ότι η εσπεράντο λειτουργεί το ίδιο καλά ως γλώσσα επικοινωνίας, γραπτή και των επιστημών, όσο και κάποια εθνική γλώσσα. Παράγονται ετησίως περισσότερα από 300 επιστημονικά συγγράμματα (βάσει της ετήσιας βιβλιογραφίας The Modern Language Association of America).

Είναι εύκολη η δημιουργία νέων λέξεων διότι η εσπεράντο –σε αντίθεση με άλλες γλώσσες- είναι καλά δομημένη και λογική. Πολλές νέες λέξεις, όπως π.χ. τελεφάξ, σέρβο, Ιντερνέτ υπήρχαν στην εσπεράντο πολύ πιο νωρίς απ’ ότι σε άλλες γλώσσες.

Η εσπεράντο είναι ευκολότερη στην εκμάθησή της από άλλες γλώσσες διότι:

  1. Τα διάφορα γράμματα προφέρονται πάντα με τον ίδιο τρόπο και προφέρεται κάθε γράμμα λέξης. Για το λόγο αυτό δεν δημιουργούνται ποτέ προβλήματα με την ορθογραφία και την προφορά αν γνωρίζει ο χρήστης ότι ο τονισμός γίνεται πάντοτε στην προτελευταία συλλαβή.
  2. Η γραμματική είναι εύκολη, λογική και χωρίς εξαιρέσεις. Οι πολλές εξαιρέσεις, μεταξύ άλλων, είναι και η αιτία της δυσκολίας εκμάθησης μίας νέας γλώσσας.
  3. Οι περισσότερες λέξεις είναι διεθνείς και περιέχονται σε γλώσσες σε ολόκληρο τον κόσμο.
  4. Η σύνθεση των λέξεων είναι απλή. Οι λέξεις συνθέτονται εύκολα με τη βοήθεια προσθήκης συλλαβών πριν και μετά τη λέξη. Οταν μάθει κάποιος μία λέξη, μαθαίνει συγχρόνως δέκα ή και περισσότερες χωρίς κανένα κόπο.

Χωρίς σύνορα

Η ιδέα με την εσπεράντο είναι ότι θα είναι η δεύτερη γλώσσα για όλο τον κόσμο. Μία γλώσσα χωρίς σύνορα, μία γλώσσα που δεν καταπιέζει άλλες γλώσσες και πολιτισμούς, αλλά που σέβεται το δικαίωμα τού να έχουν όλοι δική τους γλώσσα και πολιτισμό. Η εσπεράντο έχει φθάσει τη σημερινή της εξάπλωση αποκλειστικά μέσω μεμονωμένων ανθρώπων οι οποίοι έχουν εμνευστεί από την ιδέα της: ότι, όλοι οι άνθρωποι είναι ισότιμοι και γι’ αυτό θα πρέπει να επικοινωνούν και ισότιμα, ότι, οι επαφές μεταξύ ανθρώπων με διαφορετικούς πολιτισμούς, δεν θα χτίζονται με την υπεροχή του ενός και την υποταγή του άλλου και ότι, φιλία και ελεύθερη επαφή μεταξύ ανθρώπων με διαφορετικό πολιτισμό και από διαφορετική ήπειρο, είναι ένα από τα χαρακτηριστικά της ειρήνης.

Είναι φυσιολογικό, λοιπόν, άνθρωποι που αισθάνονται με αυτό τον τρόπο, να μπορούν να συνομιλήσουν μεταξύ τους. Γι’ αυτό τον σκοπό δημιουργήθηκε η εσπεράντο και αυτό έχει χαρακτηρίσει την ιστορία της.

Πότε αποδίδει κάποιος τα μέγιστα

Οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι κάποιος άνθρωπος αποδίδει τα μέγιστα, όταν μπορεί να χρησιμοποιήσει τη δική του γλώσσα. Αλλά, με μία εύκολη στην εκμάθησή της παγκόσμια γλώσσα θα μπορεί να επικοινωνεί με ίσους όρους και να οικοδομεί γέφυρες. Αν οι άνθρωποι μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη μητρική τους γλώσσα και αισθάνονται ασφάλεια και ικανοποίηση στο δικό τους πολιτιστικό περιβάλλον, τότε, έχουν μεγαλύτερη ευκολία να κατανοήσουν και να ανεχθούν τις γλώσσες και τους πολιτισμούς των άλλων. Είναι μοιραίο ότι τόσοι πολιτικοί, επιστήμονες και γονείς υποβιβάζουν τη δική τους γλώσσα για κάποια άλλη από δεύτερο χέρι. Αυτό δημιουργεί ανεξέλεγκτα προβλήματα και αντιτίθεται σε μία υγιή εθνική και διεθνή εξέλιξη.

Δική σου και δική μου ιδιοκτησία

Η εσπεράντο δεν είναι ιδιοκτησία κανενός. Ανήκει σε όλους. Δεν έχει κανένα αποικιακό παρελθόν ή κάποιου άλλου είδους ιστορικό φορτίο. Η δημοτικότητα της εσπεράντο μεταξύ μικρότερων χωρών, αλλά και μερικών μεγάλων όπως π.χ. Ιαπωνία, εξαρτάται, κυρίως, στην ουδετερότητα της γλώσσας. Οταν βλέπει κάποιος και ακούει δύο ανθρώπους από διαφορετικές χώρες να συνομιλούν στην εσπεράντο, αμέσως κυριαρχείται από το συναίσθημα της ελευθερίας και συνεννόησης που χαρακτηρίζει τη συνομιλία.

Μερικές προκαταλήψεις για την εσπεράντο:

  1. Η εσπεράντο παραγκωνίζει τις εθνικές γλωσσες. ΛΑΘΟΣ. Οι μεγάλες εθνικές γλώσσες, όπως π.χ. η αγγλική, είναι η αιτία που πολλές μικρές γλώσσες σήμερα απειλούνται με αφανισμό.
  2. Η εσπεράντο δεν έχει πολιτισμό. ΛΑΘΟΣ. Η εσπεράντο έχει υπάρξει περισσότερο από 115 χρόνια και γύρω από τη γλώσσα, έχει εξελιχθεί ένας πολιτισμός που σημαίνει ισοτιμία και δικαιοσύνη μεταξύ των γλωσσών, κατανόηση και ανέχεια μεταξύ των λαών και διατήρηση τόσο των μεγάλων όσο και των μικρών γλωσσών και των πολιτισμών που οι γλώσσες αυτές πρεσβεύουν.
  3. Η εσπεράντο είναι μόνο ευρωπαϊκή γλώσσα. ΛΑΘΟΣ. Η εσπεράντο είναι βασισμένη στις ινδοευρωπαϊκές γλώσσες της Ευρώπης και της Ασίας και έχει, κατά ένα μέρος, βασιστεί στη σλάβικη γραμματική και σύνθεση των λέξεων, η οποία, μεταξύ άλλων, βασίζεται στον κινέζικο και αφρικάνικο τρόπο σκέψης. Σε όλο τον κόσμο, όλοι οι άνθρωποι, αναγνωρίζουν κάτι στη γλώσσα.
  4. Η εσπεράντο είναι φτωχή. ΛΑΘΟΣ. Η εσπεράντο είναι πλουσιότερη από τις περισσότερες γλώσσες. Μέσω της λογικής και συστηματικής δομής της, είναι ταυτόχρονα εύκολη η δημιουργία μεγάλου λεξιλογίου. Σύγκρινε τις λέξεις δόντι-δόντια που στα αγγλικά λέγεται tooth-teeth και στην εσπεράντο dento-dentoj. Ενα άλλο παράδειγμα, ποντίκι-ποντίκια λέγεται στα αγγλικά mouse-mice και στην εσπεράντο muso-musoj. Ο πληθυντικός σχηματίζεται πάντα με την προσθήκη του συμφώνου -j. Σύγκρινε την αγγλική λέξη learn (μαθαίνω) και τη λέξη school (σχολείο). Οι αντίστοιχες λέξεις στην εσπεράντο λέγονται lerni και lernejo. Τα γράμματα -ej είναι ο τοπικός προσδιορισμός της αρχικής λέξης. Δηλαδή lernejo είναι ένας τόπος ή χώρος που κάποιος μαθαίνει κάτι. Το γουρούνι στα αγγλικά λέγεται pig και ο σταύλος γουρουνιών sty. Οι αντίστοιχες λέξεις στην εσπεράντο είναι porko και porkejo. Η εσπεράντο έχει πολλές λέξεις και μεταστροφές που άλλες γλώσσες δεν έχουν. Φυσικά η εσπεράντο δεν έχει φτωχό λεξιλόγιο. Εχουν γίνει συμβούλια στην εσπεράντο χωρίς διερμηνείς, με χιλιάδες συμμετέχοντες από όλο τον κόσμο και υπάρχουν 40.000 βιβλία στο πρωτότυπο ή σε μετάφραση.
  5. Δεν έχουμε καμία ωφέλεια με το να ξέρουμε την εσπεράντο. ΛΑΘΟΣ. Πολλοί από αυτούς που ξέρουν την εσπεράντο είναι γλωσσομαθείς και λένε πολύ συχνά ότι η γλώσσα που είχαν τη μεγαλύτερη ωφέλεια στα ταξίδια τους, ήταν η εσπεράντο. Σαν γνώστης της εσπεράντο δεν αισθάνεται κάποιος ξένος σε κάποια ξένη χώρη. Συναντάς εύκολα φίλους που γνωρίζουν την εσπεράντο και που ενδιαφέρονται για την παγκόσμια κατάσταση.
  6. Η εσπεράντο ήταν μία καλή ιδέα, αλλά δεν έγινε ποτέ τίποτα παραπέρα. ΛΑΘΟΣ. Οι κενοτομίες έχουν πάντοτε καταπολεμηθεί από αυτούς που δεν ήθελαν να επαναθεωρήσουν ή να τολμήσουν να χάσουν κάποια από τα προνόμιά τους. Παλαιότερα είχαν καταπολεμηθεί γλώσσες όπως τα νέα ελληνικά, τα νέα νορβηγικά και τα τσέχικα από τα αντίστοιχα πολιτιστικά κατεστημένα. Η εσπεράντο από την αρχή της, καταπολεμήθηκε από διάφορες προνομιούχες ομάδες και μάλιστα είχε απαγορευτεί από δικτατορικά καθεστώτα. Παρ΄όλα αυτά όμως, κατάφερε ν’ απλωθεί σε όλες τις γωνιές της γης, όχι χάρη των πολιτικών αλλά χάρη των απλών ανθρώπων που πίστεψαν στην ιδέα ότι απλοί άνθρωποι από διαφορετικές χώρες, μπορούν εύκολα να επικοινωνήσουν μεταξύ τους και τότε θα αποκτήσουμε έναν καλύτερο κόσμο.
  7. Η εσπεράντο είναι μία τεχνητή γλώσσα και όχι μία πραγματική. ΛΑΘΟΣ. Η εσπεράντο είναι μία γλώσσα που έχει σχεδιαστεί από ανθρώπους. Ολες οι γλώσσες έχουν γίνει από τους ανθρώπους. Η διαφορά μεταξύ των συνηθισμένων γλωσσών και της εσπεράντο είναι δημιουργήθηκε βάσει επιστημονικών αρχών για να λειτουργήσει ως ένα εύκολο μέσο επικοινωνίας ανθρώπων με διαφορετικές μητρικές γλώσσες. Και σαν τέτοια, λειτουργεί με ένα θαυμάσιο τρόπο.
  8. Οι εσπεραντίστες ονειρεύονται έναν κόσμο που όλοι μιλούν την εσπεράντο και τίποτα άλλο. ΛΑΘΟΣ. Ολοι αυτοί ήθελαν πάντα να διαφυλάξουν τις εθνικές γλώσσες. Από την εμπειρία έχει διαφανεί ότι μέσω της εσπεράντο, έχουν αποκτήσει μεγάλο ενδιαφέρον για άλλες χώρες και λαούς και μάλιστα έχουν μάθει και άλλες γλώσσες.
  9. Η εσπεράντο είναι δύσκολη για μένα. ΣΩΣΤΑ. Εσύ ξέρεις καλύτερα. Αλλά η εσπεράντο είναι πολύ πιο εύκολη στην εκμάθησή της από οποιαδήποτε άλλη γλώσσα.

Διενεργούνται ετησίως περισσότερες από 100 διεθνείς συσκέψεις και συναντήσεις στην εσπεράντο –χωρίς διερμηνείς και μεταφραστές. Η μεγαλύτερη συνάντηση είναι η Παγκόσμια Σύσκεψη. Εγινε το 1997 στην Αδελαϊδα, το 1998 στο Μοντπελιά, το 1999 στο Βερολίνο, το 2000 στο Τελ-Αβίβ, το 2001 στο Ζάγκρεμπ, το 2002 στη Φορταλέζα της Βραζιλίας, το 2003 στη Σουηδία, το 2004 θα γίνει στο Πεκίνο και το 2005 στη Βίλνα της Λιθουανίας. Το 2002 έγινε στο Αμάν σύσκεψη για τους εσπεραντίστες που προέρχονταν από τις αραβικές χώρες. Το 2001 έγινε η 5η παναμερικανική σύσκεψη στην πόλη του Μεξικού και το 2002 στη Σεούλ έγινε σύσκεψη των εσπεραντιστών που προέρχονταν από ασιατικές χώρες.

117 χώρες

Universella Esperanto Associationen, UEA, είναι μία διεθνής οργάνωση για την εσπεράντο με έδρα το Ρότερνταμ της Ολλανδίας. Υπάρχουν μέλη σε 117 χώρες και η οργάνωση αυτή έχει συμβουλευτικό στάτους στην Ουνέσκο και διαθέτει γραφείο στον ΟΗΕ για ανταλλαγή πληροφοριών.

Παγκόσμια οργάνωση νεολαίας

Η TEJO είναι η παγκόσμια οργάνωσης νεολαίας για την εσπεράντο. Εκδίδει, μεταξύ άλλων, το Passporta Servo, ένα βιβλίο με χιλιάδες διευθύνσεις των εσπεραντιστών σε όλο τον κόσμο. Ενα παρόμοιο βιβλίο είναι και το Amikeca Reto, βιβλίο με το δίκτυο των ανθρώπων που κάνουν τους ξεναγούς στις περιοχές που μένουν. Μέσω της TEJO μπορεί κάποιος να συμβάλλει σε διεθνείς εργασίες.

Υπάρχουν πολλές οργανώσεις συγκεκριμένου επαγγελματικού προσδιορισμού για τους εσπεραντίστες όπως π.χ. για γιατρούς ή άλλους ενασχολούμενους με την ιατρική, συγγραφείς, δημοσιογράφους, σιδηροδρομικούς, ερευνητές, μαθηματικούς, μουσικούς και νομικούς. Οι οργανώσεις αυτές διοργανώνουν συσκέψεις, έχουν δικά τους έντυπα και συνεργάζονται να μεγαλώσουν το λεξιλόγιο της εσπεράντο στον επαγγελματικό τους τομέα. Εργάζονται επίσης με μεταφράσεις και επαγγελματικά έντυπα.

Για ποδηλάτες και τυφλούς

Υπάρχουν πολλές οργανώσεις για τους εσπεραντίστες. Για τον ίδιο λόγο, όπως προαναφέρθηκε, υπάρχουν και οργανώσεις για π.χ. ποδηλάτες, τυφλούς, σκακιστές, βουδιστές και καθολικούς.

Σε κάποιο συνέδριο της ΟΥΝΕΣΚΟ στο Παρίσι, ο Claud Piron, Ελβετός λέκτορας του πανεπιστημίου και επί σειράν ετών μεταφραστής του ΟΗΕ, είπε:

Μου έλεγαν όταν ήμουν μικρός: ”Μη φοβάσαι να ρωτήσεις για το δρόμο. Μίλα και θα φτάσεις στην άκρη του κόσμου.” Αλλά λίγα χιλιόμετρα παρακάτω μιλούσαν κάποια άλλη γλώσσα. Το να ρωτήσω ήταν άσκοπο.

Μου έχουν πει: ”Μάθε γλώσσες στο σχολείο για να μπορείς να μιλάς με ανθρώπους από άλλες χώρες”. Αλλά το 90% των ενηλίκων δεν μπορούν να εκφραστούν στη γλώσσα που έμαθαν στο σχολείο.

Μου έχουν πει: ”Με την αγγλική μπορείς να τα καταφέρεις σε όποιο μέρος του κόσμου και να βρίσκεσαι.” Αλλά σε κάποιο ισπανικό χωριό είδα ένα ατύχημα με ένα γαλλικό και ένα σουηδικό αυτοκίνητο. Οι οδηγοί δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν ούτε μεταξύ τους, ούτε και με την αστυνομία. Σε κάποια μικρή πόλη της Ταϊλάνδης, είδα έναν απελπισμένο τουρίστα που μάταια προσπαθούσε να εξηγήσει τα συμπτώματα που είχε σε έναν τοπικό γιατρό. Εχω δουλέψει για λογαριασμό του ΟΗΕ και της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας σε όλες τις κατοικημένες ηπείρους και σε μερικά νησιά και έχω διαπιστώσει ότι στο Κογκό, την Ιαπωνία και σε πολλά άλλα μέρη, τα αγγλικά δεν έχουν καμία αξία έξω από τους χώρους των μεγάλων ξενοδοχείων, των μεγάλων καταστημάτων, τους εμπορικούς κύκλους και τις αεροπορικές εταιρείες.

Μου έχουν πει: ”Χάρη στις μεταφράσεις, είναι τώρα και οι πιο απομακρυσμένοι πολιτισμοί προσιτοί σε όλους.” Αλλά όταν σύγκρινα μεταφράσεις με τα πρωτότυπα κείμενα, είδα τόσες πολλές διαστρεβλώσεις, τόσα πολλά που είχαν παραλειφθεί, τόσο λίγο σεβασμό για τον τρόπο έκφρασης του συγγραφέα που αισθάνθηκα υποχρεωμένος να συμφωνήσω με την ιταλική παροιμία ”Tradutorre, traditore”, το να μεταφράζεις είναι να εξαπατάς.

Μου έχουν πει ότι ο Δυτικός κόσμος βοηθά τον Τρίτο κόσμο με τον πρέποντα σεβασμό για τον τοπικό πολιτισμό τους. Αλλά δεν είδα να λαμβάνουν καθόλου υπόψη τη γλώσσα τους. Ηδη από την αρχή, τους επιβάλλαμε τις γλώσσες μας σαν να ήταν αυτονόητο ότι αυτές ήταν οι καλύτερες για την επικοινωνία. Είδα πως η αγγλική και η γαλλική άσκησαν μία πολιτιστική πίεση μέσω της οποίας άλλαξε η νοοτροπία των λαών και επέφεραν καταλυτικές επιδράσεις σε πανάρχαιους πολιτισμούς των οποίων οι θετικές αξίες αγνοήθηκαν χωρίς καμία συνείδηση. Και είδα πως εμφανίστηκαν αμέτρητα προβλήματα όταν θα εκπαιδεύαμε την τοπική εργατική δύναμη, επειδή οι τεχνικοί της Δύσης δεν καταλάβαιναν τη γλώσσα τους, γλώσσα στην οποία δεν υπήρχε κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό.

Μου έχουν πει: ”Η γενική σχολική εκπαίδευση θα είναι η εγγύηση των ίσων δυνατοτήτων για όλες τις κοινωνικές τάξεις.” Και είδα πως οι πλούσιες οικογένειες των εξελισσομένων χωρών έστελναν τα παιδιά τους στην Αγγλία και τις ΗΠΑ για να μάθουν αγγλικά, ενώ ο λαός, φυλακισμένος στην κατωτερότητα της γλώσσας του και θύμα της οποιασδήποτε προπαγάνδας, βάδιζε προς ένα δυσοίωνο μέλλον.

Μου είπαν: ”Η εσπεράντο έχει αποτύχει.” Αλλά σε κάποιο ορεινό χωριό της Ευρώπης είδα πώς τα παιδιά των αγροτών, μετά από μόλις έξι μηνών εκπαίδευση, συνομιλούσαν με επισκέπτες από την Ιαπωνία.

Μου έχουν πει: ”Η εσπεράντο στερείται ανθρωπιάς.” Εχω μάθει τη γλώσσα, διάβασα την ποίησή της, άκουσα τα τραγούδια της. Σε αυτή τη γλώσσα έγινα αποδέκτης εμπιστοσύνης από Βραζιλιάνους, Κινέζους, Ιρανούς, Πολωνούς και ένα νεαρό από το Ουζμπεκιστάν. Και εδώ είμαι τώρα -ένας πρώην μεταφραστής- και πρέπει, εν ονόματι της ειλικρίνειας, να ομολογήσω ότι αυτές οι συνομιλίες ήταν οι πιο αυθόρμητες και βαθυστόχαστες που είχα σε κάποια ξένη γλώσσα.

Μου έχουν πει: ”Η εσπεράντο είναι άχρηστη διότι στερείται πολιτισμού.” Αλλά όταν συνάντησα ανθρώπους που μιλούσαν την εσπεράντο στην Ανατολική Ευρώπη, Ασία, Λατινική Αμερική, οι πιο πολλοί από αυτούς είχαν περισσότερη κουλτούρα από άτομα με αντίστοιχη κοινωνικοοκονομική κατάσταση. Και όταν παρευρέθηκα σε διεθνείς συζητήσεις σε αυτή τη γλώσσα, έμεινα πραγματικά έκπληκτος από το υψηλό διανοητικό επίπεδο.

Προσπάθησα να το εξηγήσω στην ομήγυρή μου. Είπα: ”Ελάτε. Δείτε. Αυτό είναι κάτι ιδιαιτέρα εξαιρετικό. Μία γλώσσα που λύνει τα προβλήματα επικοινωνίας όλου του κόσμου. Είδα έναν Ούγγρο και έναν Κορεάτη να μιλάνε για πολιτική και φιλοσοφία, μετά από μόνο δύο χρόνια σπουδών στη γλώσσα. Αυτό είναι αδιανόητο να συμβεί με οποιαδήποτε άλλη γλώσσα…”

Αλλά απάντησαν: ”Η εσπεράντο δεν σοβαρή. Και όπως και να’ ναι, είναι τεχνητή.”

Δεν μπορώ να το καταλάβω. Οταν ενός ανθρώπου η ψυχή, τα αισθήματα, οι πιο λεπτές σκέψεις εκφράζονται σε μία γλώσσα που είναι δημιούργημα του πλούτου πολλών πολιτισμών και του τρόπου να επικοινωνούν και να μου λένε: ”Είναι τεχνητή.”

Αλλά τι βλέπω στα ταξίδια μου σε όλο τον κόσμο; Βλέπω ταξιδιώτες που διψούν να μεταφέρουν τις ιδέες και τις εμπειρίες ή ίσως μόνο συνταγές φαγητών στους κατοίκους άλλων χωρών. Βλέπω προσπάθειες συνομιλίας, πιο πολύ με νοήματα, να καταλήγουν σε τερατώδεις παρανοήσεις. Βλέπω λαούς που διψούν για πληροφορίες αλλά επειδή υπάρχει το γλωσσικό φράγμα δεν μπορούν να διαβάσουν αυτά που θέλουν να διαβάσουν.

Βλέπω πάρα πολλούς ανθρώπους που μετά από έξι-εφτά χρόνια σπουδών σε κάποια γλώσσα, τραυλίζοντας και με γελοία προφορά, του κάκου προσπαθούσαν να πουν αυτό που ήθελαν. Βλέπω τις γλωσσικές ανισότητες και τις διακρίσεις να ανθούν σε όλο τον κόσμο. Βλέπω τους διπλωμάτες και τους ειδικούς να μιλούν στα μικρόφωνα και να ακούν από ακουστικά, όχι τον συνομιλητή τους, αλλά τη φωνή κάποιου άλλου. Είναι αυτή μία φυσική επικοινωνία; Από μία ψυχή ή από έναν εγκέφαλο προς το στόμα και το αυτί, είναι βέβαια τεχνητό, αλλά από ένα μικρόφωνο προς ένα ακουστικό στο δωμάτιο των διερμηνέων, είναι φυσικό. Δεν ανήκει πια η ικανότητα λύσης των προβλημάτων με τη βοήθεια της νοημοσύνης και της ευαισθησίας στην ανθρώπινη φύση;

Μου λένε τόσα πολλά, αλλά εγώ βλέπω κάτι άλλο. Περιφέρομαι κατάπληκτος σε αυτή την κοινωνία που έχει την αξίωση να έχουν όλοι το δικαίωμα να εκφράζονται και να επικοινωνούν. Και διερωτώμαι αν έχω παραπλανηθεί ή έχω χάσει τα λογικά μου.

Πρέπει να γίνει προσπάθεια δημιουργίας νέας εσπεράντο;

Ισως αντιτίθεσαι στο ότι η εσπεράντο έχει δημιουργηθεί στην Ευρώπη και έχει διαπλαστεί από λέξεις των ευρωπαϊκών γλωσσών. Αν θα έχουμε τώρα μία κοινή παγκόσμια γλώσσα, δεν είναι καλύτερα να πάρουμε λέξεις από όλες τις γλώσσες της υφηλίου; Βέβαια μπορούμε να παραδεχτούμε ότι η κριτική αυτή είναι δικαιολογημένη, αλλά, ήδη, η εσπεράντο υφίσταται στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Εχει χρησιμοποιηθεί περισσότερο από 115 χρόνια και έχει γίνει αποδεκτή από ανθρώπους σε όλη την υφήλιο. Γιατί να δημιουργήσουμε τότε μία νέα εσπεράντο; Θα ήταν πιο εύκολο να την μαθαίναμε αν μερκές λέξεις προέρχονταν από την κινέζικη, μερικές από την σουαχίλι, μερικές από την ισλανδική, μερικές από την αραβική κ.ο.κ.; Ποιος θα κέρδιζε από αυτό; Υπάρχουν σήμερα περισσότερες από 6.000 γλώσσες χωρίς να συνυπολογίζουμε στον αριθμό αυτό τις διαλέκτους. Αν δημιουργηθεί μία γλώσσα με δύο ή τρεις λέξεις από την κάθε γλώσσα, τι θα κερδίζαμε; Αντιθέτως, μία τέτοια γλώσσα θα ήταν πολύ πιο δύκολη να τη μαθαίναμε.

Βέβαι η εσπεράντο είναι μία ινδοευρωπαϊκή γλώσσα αλλά έχει μεγάλη δημοτικότητα σε μία σειρά χωρών όπου δεν μιλούν ινδοευρωπαϊκές γλώσσες, όπως π.χ. στο Βιετνάμ, την Κίνα, την Ουγγαρία, την Εσθονία, την Φινλανδία και την Ιαπωνία.

Κάποιοι αντιτίθενται στο ότι αν η εσπεράντο γίνει η κοινή γλώσσα για τη διεθνή επικοινωνία, πολύ σύντομα θα τεμαχιστεί σε διαλέκτους. Οι Κινέζοι θα μιλούν τη δική τους εσπεράντο, οι Ευρωπαίοι τη δική τους κ.ο.κ.

115 χρόνια

Μεταξύ αυτών που έχουν μία γλώσσα ως μητρική παρουσιάζονται γλωσσικές αποκλίσεις στην προφορά και όχι μεταξύ αυτών που μαθαίνουν ως δεύτερη αυτή τη γλώσσα. Η εσπεράντο ούτε είναι ούτε και θα γίνει μητρική γλώσσα κανενός. Η χρήση της εσπεράντο γίνεται με τους ξένους και όχι μεταξύ των ντόπιων. Αν π.χ. στη Νιγηρία άρχιζε να προφέρεται η εσπεράντο με διαφορετικό τρόπο και αν εκεί έπλαθαν καινούργιες λέξεις και φράσεις, αυτό θα είχε σαν συνέπεια τη δυσκολία των άλλων να καταλάβουν τι λένε εκεί. Οι Νιγηριανοί οι οποίοι κάνουν χρήση της εσπεράντο για να γίνουν κατανοητοί από άλλους, θα διόρθωναν την προφορά τους. Ας σημειωθεί ότι η εσπεράντο έχει υπάρξει περισσότερο από 115 χρόνια και πουθενά δεν έχουν παρουσιαστεί φαινόμενα διαλέκτων. Αυτοί που μιλούν εσπεράντο στη Βραζιλία, έχουν την ίδια προφορά με αυτούς που την μιλούν στη Σουηδία. Η εσπεράντο έχει πολύ σαφείς κανόνες προφοράς και αν παρ’ όλα αυτά, στο μέλλον, γίνουν αποκλίσεις, θα γίνουν σίγουρα σε όλο τον κόσμο.

Μη διφορούμενη

Οι εθνικές γλώσσες, όπως λόγου χάρη η αγγλική, είναι συχνά διφορούμενες. Πάρα για παράδειγμα την αγγλική φράση Japanese encephalitis vaccine. Μπορεί να σημαίνει εμβόλιο για τον εγκέφαλο που παράγεται στην Ιαπωνία, αλλά και εμβόλιο για την γιαπωνέζικη εγκεφαλίτιδα. Στην εσπεράντο, ποτέ δεν υφίσταται αμφιβολία για το τι εννοείται διότι αυτό αναγράφεται ως εξής: japana encefalit-vakcino, αντίστοιχα japan-encefalita vakcino. (Εγκεφαλίτιδα=φλεγμονή στον εγκέφαλο.)

Ο καθηγητής του πανεπιστημίου της Ουψάλας Christer Kiselman, που έχει διδάξει μαθηματικά στην εσπεράντο σε κινέζικο πανεπιστήμιο, αναφέρει: ”Φοιτητές που είχαν εξάχρονες σπουδές στα αγγλικά, δεν μπορούσαν να γίνουν κατανοητοί και εγώ δεν τους καταλάβαινα. Μετά από οχτάμηνες σπουδές στην εσπεράντο, μπορούσαμε να συνεννοηθούμε”.

Γκορμπατσόφ

Η Διεθνής Ακαδημία Σπουδών του Σαν Μαρίνο, έχει σεμινάρια, παραδόσεις και πτυχιακές εξετάσεις στην εσπεράντο. Διατριβές γράφονται στην εσπεράντο και τη μητρική γλώσσα των σπουδαστών. Από το 1996, είναι ο πρώην πρόεδρος της Σοβιετικής Ενωσης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ επίτιμος διδάκτορας στην Ακαδημία. Ενδιαφέρεται να εργαστεί για μία δημοκρατική λύση των παγκόσμιων γλωσσικών προβλημάτων.

Σε ένα μεγάλο οικονομικό λεξικό που εκδόθηκε στην Κίνα, υπάρχει πλήθος πληροφοριών σε έντεκα γλώσσες. Το μεγαλύτερο μέρος είναι στην αγγλική και την εσπεράντο.

Ακουσα κάποιον Αγγλο εσπεραντίστα να λέει πως βάσει της δικής του εμπειρίας, ήταν πολύ καλύτερα να μιλάει εσπεράντο με Ιάπωνες που ισχυρίζονταν ότι ήξεραν εσπεράντο, απ’ ότι με Ιάπωνες που ισχυρίζονταν ότι ήξεραν αγγλικά.

Μπορεί κάποιος να εκφραστεί το ίδιο καλαίσθητα στην εσπεράντο όσο και στην αγγλική; Η αγγλική που μιλιέται από ένα Σουηδό δεν είναι το ίδιο καλαίσθητη με αυτήν που μιλάει ένας Αγγλος. Επειδή η εσπεράντο προορίζεται να είναι η γλώσσα όλων, μπορεί να συγκριθεί με την αγγλική που μιλιέται από ξένους και τότε μπορούμε να πούμε ότι είναι ευκολότερο να επιτύχεις ένα βαθύτερο επίπεδο έκφρασης στην εσπεράντο, απ’ ότι στην αγγλική και άλλες ξένες γλώσσες.


© Hans Malv, 2004