Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και η χρήση της γλώσσας
Επίλογος
Επειδή η εσπεράντο βασίζεται κατά μεγάλο μέρος στη λατινική και τις λατινογενείς γλώσσες, θεωρείται απαραίτητο να τις προσεγγίσουμε εδώ, έστω και σύντομα.
Το ότι η ρωμαϊκή αυτοκρατορία ως τον τέταρτο αιώνα συμπεριλάμβανε μεγάλο μέρος της Ευρώπης, ήταν καθοριστικής σημασίας για τη γλωσσική εξέλιξη των χωρών. Αυτό συνέβαλε στο να είναι τα λατινικά, το σπουδαιότερο σχολικό μάθημα στην Ευρώπη για κοντά δύο χιλιάδες χρόνια. Για διάστημα μεγαλύτερο από χίλια χρόνια, μετά την πτώση της ρωμαϊκής αυτοκτατορίας, χρησιμοποιούσαν οι μορφωμένοι τα λατινικά ως προφορική και γραπτή γλώσσα.
Τα λατινικά έπαψαν να χρησιμοποιούνται ως μητρική γλώσσα, εδώ και χίλια χρόνια, αλλά εξακολούθησαν να χρησιμοποιούνται ως γλώσσα συναναστροφής στην Ευρώπη, περίπου ως το 18ο αιώνα. Τα λατινικά έχουν υπάρξει ως διεθνής γλώσσα, πολύ περισσότερα χρόνια απ’ ότι τα αγγλικά και τα γαλλικά μαζί. Το 17ο αιώνα, ήταν αυτονόητο ότι σε διεθνείς σχέσεις θα γινόταν χρήση μίας γλώσσας, μία γλώσσα που δεν θα ευνοούσε κανένα από τα δύο εμπλεκόμενα μέρη. Τα λατινικά παραμένουν ως η διεθνής γλώσσα εργασίας της Καθολικής εκκλησίας.
Κανένας που έχει γνώσεις για την πολιτιστική και γλωσσική εξέλιξη του δυτικού κόσμου, δεν μπορεί να αρνηθεί τη σημαντική σημασία των λατινικών.
Τον 6ο αιώνα, το μεγαλύτερο μέρος της παλιάς ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, κατοικούνταν από χριστιανούς και με αρχή τον 7ο αιώνα, άρχισε ένα δυναμικό ιεραποστολικό κίνημα προς το βορρά και την ανατολή. Η ρωμαϊκή εκκλησία είχε ως γλώσσα της τη λατινική που διατήρησε σε όλες τις επαφές της και σε όλες τις χώρες. Οι ιεραπόστολοι και όλοι οι ιερείς έπρεπε να ξέρουν λατινικά διότι οι θείες λειτουργίες, η Βίβλος και άλλα εκκλησιαστικά γραπτά, ήταν όλα στα λατινικά. Επειδή, τότε, ήταν λίγοι άνθρωποι -εκτός εκκλησίας- που ήξεραν ανάγνωση και γραφή, τα λατινικά έγιναν η δεσπόζουσα γραπτή γλώσσα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Σε κάθε χώρα, υπήρχε σε σημαντικές θέσεις ένας αριθμός ανθρώπων που κάτεχε τα λατινικά και γι’ αυτό έγιναν τα λατινικά η γλώσσα των διεθνών επαφών και σχέσεων. Αυτή τη θέση διατήρησαν τα λατινικά για περισσότερο από μία χιλιετία, το οποίο αποτελεί και την εξήγηση για την τεράστια επιρροή που είχε η γλώσσα στον πολιτισμό της Ευρώπης. Τα πρώτα πανεπιστήμια που ιδρύθηκαν το 12ο και 13ο αιώνα, ήδη από την αρχή και για εκατοντάδες χρόνια αργότερα, χρησιμοποιούσαν τα λατινικά ως γλώσσα διδασκαλίας. Η λατινική έχει επηρεάσει σημαντικά όλες τις μοντέρνες γλώσσες. Χάρη της λατινικής μπόρεσαν οι ευρωπαϊκές χώρες να διατηρήσουν και να αναπτύξουν μεταξύ τους πολιτιστικές σχέσεις, κάτι που ήταν υψίστης σημασίας για την οικονομική ευημερία της Ευρώπης.
Από την προφορική λατινική, ξεπρόβαλλαν αργότερα οι λατινογενείς γλώσσες. Σε αυτές ανήκουν μεταξύ άλλων, η γαλλική, ισπανική, πορτογαλική, ιταλική και ρουμάνικη. Συνολικά μιλιούνται οι λατινογενείς γλώσσες από 600.000.000 ανθρώπους, κυρίως στην νότια Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική.
Ολες οι σημερινές ευρωπαϊκές γλώσσες, καθώς επίσης και οι σλαβικές, όπως πολωνικά και τσέχικα, έχουν ένα μεγάλο αριθμό λέξεων που προέρχονται από τη λατινική και από την ελληνική μέσω της λατινικής. Μπορεί να έχει κάποιος την εντύπωση ότι οι περισσότερες λέξεις έρχονται από πολύ παλιά, τότε που πολλοί άνθρωποι έκαναν χρήση της λατινικής. Συμβαίνει όμως το αντίθετο. Τα τελευταία εκατό χρόνια έχουν έρθει περισσότερες λέξεις απ’ ότι είχε συμβεί στο παρελθόν, και μάλιστα, ο ρυθμός φαίνεται ολοένα να αυξάνεται παρά να ελαττώνεται. Νέες λέξεις χρειάζονται συνέχεια και οι ευρωπαϊκές γλώσσες τις δημιουργούν συχνότατα κάνοντας χρήση των ιταλικών καθώς επίσης και των ελληνικών ριζών των λέξεων.
Στα αγγλικά υπάρχει ένα μεγάλο μέρος των λέξεων που προέρχεται από τα λατινικά και τα γαλλικά. Αυτό οφείλεται, μεταξύ άλλων, στο ότι η Αγγλία το 1066 καταλήφθηκε από τον Γουλιέλμο τον Κατακτητή και τους γαλλόφωνους Νορμανδούς. Αυτοί χρησιμοποιούσαν μόνο λατινικά ή γαλλικά ως γραπτή γλώσσα. Για πολλές εκατοντάδες χρόνια μετά, ήταν τα γαλλικά η καθομιλουμένη γλώσσα των πλουσίων και των ισχυρών της Αγγλίας.
Σε όλες τις επιστήμες υπάρχει ένας πυρήνας λατινικών λέξεων και όταν είναι απαραίτητο να δημιουργηθούν νέες επιστημονικές λέξεις, ξεκινούν κατά κανόνα από τα λατινικά ή, ενίοτε και από τα ελληνικά. Προτιμούν αυτές τις γλωσσικές πηγές παρά να χρησιμοποιήσουν τις δικές τους γλώσσες. Μερικά παραδείγματα τέτοιων λέξεων είναι δίαιτα, τηλέφωνο, πρόγραμμα, απολογία, γενετική, γραμματική, δράμα, επίλογος.
Υπάρχουν πολλοί που υποστηρίζουν ότι η λατινική μπορεί να γίνει η κοινή γλώσσα της ΕΕ. Νομίζω ότι θα ήταν πολύ καλή ιδέα αν δεν είχε η λατινική αυτή την περίπλοκη γραμματική. Παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα από το ενδιαφέρον βιλίο για τη λατινική του καθηγητή Tore Jansson: ”Υπάρχουν δηλαδή έξι χρονικοί τύποι για κάθε λατινικό ρήμα. Για τον καθένα από αυτούς, υπάρχουν φυσικά έξι τύποι προσώπων… Συνολικά για το κάθε ρήμα, υπάρχουν 120 διαφορετικοί τύποι που δηλώνουν πρόσωπο και χρόνο… ένα ρήμα στα λατινικά μπορεί να έχει περίπου 300 διαφορετικούς τύπους.”
Η εσπεράντο είναι μία εύκολη στην εκμάθηση γλώσσα, απόγονος των λατινικών.
Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και η χρήση της γλώσσας |
Περιεχόμενα | Επίλογος |
© Hans Malv, 2004